کد مطلب:315 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:250
احکام مجهول المالک و حیوان و انسان گم شده
«مجهول المالك» به مالی می گویند كه صاحب آن مشخص نیست.
(مسأله 3144) اگر حیوانی مثل گوسفند یا مرغ وارد خانه انسان شود و صاحب آن معلوم نباشد، حكم لُقَطه را ندارد بلكه «مجهول المالك» می باشد، پس باید برای پیدا كردن صاحب آن جستجو كند و چنانچه از یافتن او مأیوس شد، با اجازه حاكم شرع حیوان یا بهای آن را صدقه بدهد. همچنین است اگر كبوتری كه بال آن بریده شده است وارد منزل انسان شود، ولی اگر بال كبوتر بریده نباشد و انسان نداند صاحب دارد یا نه، می تواند آن را به قصد تملّك برای خود بردارد و اگر بداند صاحب دارد، باید آن را به صاحب آن برگرداند، و اگر صاحب آن را نشناسد و از پیدا كردن او مأیوس باشد، باید آن را صدقه دهد.
(مسأله 3145) اگر در جایی كه عمران و آبادی است حیوانی را پیدا كند، یكی از دو صورت را دارد:
اوّل: اگر حیوان سالم بوده و در معرض تلف نباشد، جایز نیست آن را بگیرد و اگر گرفت باید آن را حفظ كند و علوفه آن را نیز تأمین كند و حق ندارد از صاحب آن عوض آن را مطالبه نماید، و در صورتی كه آن حیوان گوسفند باشد و صاحب آن پیدا نشود، می تواند آن را برای صاحب آن نگهدارد و یا این كه پس از سه روز آن را بفروشد و پول آن را از طرف صاحب آن صدقه بدهد، و چنانچه صاحب آن پیدا شود و صدقه را قبول نكند، باید پول آن را به صاحب آن بدهد.
دوم: اگر حیوان در اثر بیماری یا غیر آن در معرض تلف باشد، جایز است آن را بگیرد و در این صورت واجب است علوفه آن را تأمین كند، و در صورتی كه قصد رایگان نداشته باشد، می تواند پس از پیدا شدنِ صاحب آن عوض آن را مطالبه نماید، و یا این كه
[537]
از شیر یا پشم یا سواری آن به طور معمول استفاده كند و از مخارج آن كم كند، و اگر حیوان تلف شود ضامن آن نیست، مگر این كه در حفظ آن كوتاهی كرده باشد.
(مسأله 3146) اگر حیوانی را در جایی كه عمران و آبادی نیست، مانند بیابان ها، جنگل ها، كوه ها و راه های بیابانی پیدا كند و صاحب آن معلوم نباشد، دو صورت دارد:
اوّل: اگر در آن محل آب و گیاه وجود داشته باشد و حیوان از لحاظ جسمی و قدرت دویدن بتواند خود را از درندگان حفظ كند، جایز نیست آن را بگیرد.
دوم: اگر در آن محل آب و گیاه وجود نداشته باشد و یا حیوان در معرض خطر باشد، مانند گوسفند و بچّه شتر، جایز است آن را بگیرد و به مقدار ممكن معرّفی كند و چنانچه از پیدا كردن صاحب آن مأیوس شود، می تواند آن را تملّك كند و یا این كه برای صاحب آن حفظ نماید، ولی در صورت تملّك اگر صاحب آن پیدا شود، باید عوض آن را به او بدهد.
(مسأله 3147) اگر بچّه ای گم شود و ولیّ او پیدا نشود و یا او را سرِ راه گذاشته باشند، جایز است بلكه اگر در معرض تلف شدن باشد واجب است كه انسان او را بردارد و حفظ كند و مخارج او را تأمین نماید تا به حدّ بلوغ برسد و یا پدر یا مادر یا جدّ پدری او پیدا شود و چنانچه بچّه مالی همراه خود داشته باشد، جایز است با اجازه حاكم شرع آن مال را به مصرف او برساند و اگر مال نداشته باشد، از بیت المال یا زكوات یا مردم خیّر برای مخارج او كمك بگیرد و اگر ممكن نشد، خودش مخارج او را بدهد و در این صورت می تواند مخارجی را كه متحمّل می شود، یادداشت كند تا پس از بزرگ شدن و تمكّن بچّه، از او مطالبه نماید.
(مسأله 3148) مالی كه صاحب آن مشخّص است ولی به هیچ وجه به او دسترسی نیست، در حكم مجهول المالك می باشد.
(مسأله 3144) اگر حیوانی مثل گوسفند یا مرغ وارد خانه انسان شود و صاحب آن معلوم نباشد، حكم لُقَطه را ندارد بلكه «مجهول المالك» می باشد، پس باید برای پیدا كردن صاحب آن جستجو كند و چنانچه از یافتن او مأیوس شد، با اجازه حاكم شرع حیوان یا بهای آن را صدقه بدهد. همچنین است اگر كبوتری كه بال آن بریده شده است وارد منزل انسان شود، ولی اگر بال كبوتر بریده نباشد و انسان نداند صاحب دارد یا نه، می تواند آن را به قصد تملّك برای خود بردارد و اگر بداند صاحب دارد، باید آن را به صاحب آن برگرداند، و اگر صاحب آن را نشناسد و از پیدا كردن او مأیوس باشد، باید آن را صدقه دهد.
(مسأله 3145) اگر در جایی كه عمران و آبادی است حیوانی را پیدا كند، یكی از دو صورت را دارد:
اوّل: اگر حیوان سالم بوده و در معرض تلف نباشد، جایز نیست آن را بگیرد و اگر گرفت باید آن را حفظ كند و علوفه آن را نیز تأمین كند و حق ندارد از صاحب آن عوض آن را مطالبه نماید، و در صورتی كه آن حیوان گوسفند باشد و صاحب آن پیدا نشود، می تواند آن را برای صاحب آن نگهدارد و یا این كه پس از سه روز آن را بفروشد و پول آن را از طرف صاحب آن صدقه بدهد، و چنانچه صاحب آن پیدا شود و صدقه را قبول نكند، باید پول آن را به صاحب آن بدهد.
دوم: اگر حیوان در اثر بیماری یا غیر آن در معرض تلف باشد، جایز است آن را بگیرد و در این صورت واجب است علوفه آن را تأمین كند، و در صورتی كه قصد رایگان نداشته باشد، می تواند پس از پیدا شدنِ صاحب آن عوض آن را مطالبه نماید، و یا این كه
[537]
از شیر یا پشم یا سواری آن به طور معمول استفاده كند و از مخارج آن كم كند، و اگر حیوان تلف شود ضامن آن نیست، مگر این كه در حفظ آن كوتاهی كرده باشد.
(مسأله 3146) اگر حیوانی را در جایی كه عمران و آبادی نیست، مانند بیابان ها، جنگل ها، كوه ها و راه های بیابانی پیدا كند و صاحب آن معلوم نباشد، دو صورت دارد:
اوّل: اگر در آن محل آب و گیاه وجود داشته باشد و حیوان از لحاظ جسمی و قدرت دویدن بتواند خود را از درندگان حفظ كند، جایز نیست آن را بگیرد.
دوم: اگر در آن محل آب و گیاه وجود نداشته باشد و یا حیوان در معرض خطر باشد، مانند گوسفند و بچّه شتر، جایز است آن را بگیرد و به مقدار ممكن معرّفی كند و چنانچه از پیدا كردن صاحب آن مأیوس شود، می تواند آن را تملّك كند و یا این كه برای صاحب آن حفظ نماید، ولی در صورت تملّك اگر صاحب آن پیدا شود، باید عوض آن را به او بدهد.
(مسأله 3147) اگر بچّه ای گم شود و ولیّ او پیدا نشود و یا او را سرِ راه گذاشته باشند، جایز است بلكه اگر در معرض تلف شدن باشد واجب است كه انسان او را بردارد و حفظ كند و مخارج او را تأمین نماید تا به حدّ بلوغ برسد و یا پدر یا مادر یا جدّ پدری او پیدا شود و چنانچه بچّه مالی همراه خود داشته باشد، جایز است با اجازه حاكم شرع آن مال را به مصرف او برساند و اگر مال نداشته باشد، از بیت المال یا زكوات یا مردم خیّر برای مخارج او كمك بگیرد و اگر ممكن نشد، خودش مخارج او را بدهد و در این صورت می تواند مخارجی را كه متحمّل می شود، یادداشت كند تا پس از بزرگ شدن و تمكّن بچّه، از او مطالبه نماید.
(مسأله 3148) مالی كه صاحب آن مشخّص است ولی به هیچ وجه به او دسترسی نیست، در حكم مجهول المالك می باشد.